Witamina B12, znana również jako kobalamina, należy do wodnorozpuszczalnych witamin z grupy B. Swoją nazwę zawdzięcza obecności w swojej strukturze atomu kobaltu. Pod względem budowy, witamina B12 jest wysoce skomplikowanym układem pierścieniowym zawierającym tzw. korynę odpowiedzialną za koordynację kobaltu, grupę zasadową, cukier oraz grupę aminopropanolową.
Witamina B12 odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu organizmu człowieka. Jest ona kofaktorem wymaganym do prawidłowej pracy dwóch enzymów zaangażowanych w metabolizm zwierząt wyższych: mutazy L-metylomalonylo-Co-A i syntazy metioniny. Dzięki obecności wit. B12 w pierwszym z wymienionych wyżej enzymów, możliwe jest przekształcenie metabolitów aminokwasów, takich jak walina, izoleucyna, metionina, czy treonina, w substraty wchodzące w cykl kwasów trikarboksylowych (TCA). Z koeli TCA odgrywa kluczową rolę w procesach syntezy związków organicznych (np. hemoglobiny). Co więcej, witamina B12, jako składnik syntazy metioniny, jest zaangażowana w produkcję metioniny – to aminokwas, który podlegając kolejnym przemianom, staje się niezwykle istotnym donorem grup metylowych w syntezie kwasów nukleinowych i białek. Obecność witaminy B12 w omówionych szlakach metabolicznych umożliwia m.in. produkcję czerwonych krwinek, neuroprzekaźników, czy osłonek mielonowych komórek nerwowych.
Organizm ludzki nie jest zdolny do samodzielnego wytwarzania witaminy B12. Kobalamina może być syntetyzowana wyłącznie przez mikroorganizmy, takie jak bakterie. Ponadto, pomimo posiadania bogatej flory mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym, ludzie nie pozyskują witaminy B12 z bakterii jelitowych. Skutkuje to koniecznością dostarczania tego składnika wraz z pożywieniem (Stabler i Allen, 2004). Dlatego w codziennej diecie warto uwzględnić pokarmy będące dobrym źródłem witaminy B12, takie jak mięso (w szczególności wątroba), skorupiaki, ryby i produkty mleczne. Poza pożywieniem naturalnie zasobnym w witaminę B12, szereg artykułów spożywczych, w tym np. płatki śniadaniowe, jest w nią wzbogacanych. Dzięki temu większość ludzi przestrzegających zdrowej zróżnicowanej diety, nie jest narażona na niedobór tej witaminy. Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku wegan, którzy są bardziej podatni na deficyty witaminy B12, ze względu na jej brak w pokarmie roślinnym (Rizzo i in., 2016). Wśród innych grup, szczególnie narażonych na braki witaminy B12 należy wymienić: osoby starsze, po 50. roku życia, u których wchłanianie kobalaminy jest ograniczone z powodu zaburzeń wydzielania kwasu solnego w żołądku; osoby przyjmujące leki zaburzające wchłanianie witaminy B12.
Należy pamiętać, że niedobór witaminy B12 u ludzi wynika nie tylko z braku tej witaminy w diecie. Za jej deficyt odpowiadają również zaburzenia wchłaniania, a także zaburzenia genetyczne powiązane z systemem pobierania i dystrybucji składników odżywczych (Froese i Gravel, 2010; Gherasim, Lofgren i Banerjee, 2013; Watkins i Rosenblatt, 2013).
Początkowo, zbyt niski poziom kobalaminy w organizmie, objawia się zmęczeniem, osłabieniem, zaburzeniami równowagi, zaburzeniami pamięci, a także bólami jamy ustnej i języka. Zignorowanie pierwszych symptomów prowadzi do ciężkiego niedoboru tej witaminy, z czym wiążą się liczne objawy wynikające głównie z problemów metabolicznych wspomnianych wcześniej enzymów. Na tym etapie u pacjentów można zaobserwować m.in. anemię megaloblastyczną, problemy neurologiczne, problemy sercowo-naczyniowe, czy kwasicę metylomalonową.
Dlatego też, istotne jest dostarczanie wystarczających ilości witaminy B12 wraz z dietą, a w razie konieczności, również odpowiednia jej suplementacja. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12 nie jest wysokie (Stabler & Allen, 2004). RDA (zalecane dzienne spożycie) wynosi około 2,5 μg / dzień. Suplementy diety dostępne na rynku zawierają zazwyczaj dawki witaminy B12 znacznie przekraczające wspomniane dzienne zapotrzebowanie. Nie należy się jednak obawiać przedawkowania, ponieważ organizm ludzki charakteryzuje się dobrą tolerancją na witaminę B12 nawet w wysokich dawkach. Może to być związane z niskim poziomem wchłaniania witaminy B12 po podaniu doustnym.
Podsumowując, witamina B12 jest niezwykle ważnym składnikiem zapewniającym regulację pracy organizmu człowieka, poprzez uczestniczenie w szlakach metabolicznych odpowiedzialnych m.in. za produkcję białek. Chociaż dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12 u ludzi nie jest wysokie, nie powinno się doprowadzać do stanów jej niedoboru. Zlekceważenie początkowych objawów związanych z deficytem kobalaminy, może prowadzić do bardzo poważnych problemów zdrowotnych, takich jak anemia megaloblastyczna. W związku z powyższym, warto uzupełniać codzienną dietę o produkty bogate w witaminę B12, a w razie potrzeby stosować odpowiednią jej suplementację.
Firma Advantic oferuje następujące surowce zawierające witaminę B12:
– Metylokobalamina 98%
– Cyjanokobalamina 98%
– Metylokobalamina 1% na nośniku (maltodekstrynie)
– Cyjanokobalamina 0.1% na nośniku (maltodekstrynie)
Firma Advantic oferuje również możliwość dostosowania stężenia witaminy B12 w zależności od potrzeb klientów i dozowania w gotowym produkcie.
- S. P. Stabler, MD; Vitamin B12; ILSI 2020; 257-261
- A. D. Smith, M. J. Warren, H. Refsum; Vitamin B12; Adv. Food Nutr. Res 2018; 222-224
- W. Pałasiewicz, P. K. Tuszyński; Witaminy i składniki mineralne, Wydawnictwo Farmaceutyczne; 57-60
